ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΤΟΣ Ή ΕΠΩΝΥΜΟΥ – ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

Αλλαγή επωνύμου στην Ελλάδα

Όνομα και επώνυμο αποτελούν στοιχείο της προσωπικότητας του ατόμου, η αλλαγή ονόματος ή επωνύμου όμως δεν απόκειται στην ιδιωτική βούληση, αλλά ενδιαφέρει τη δημόσια τάξη, ως θέμα συναπτόμενο με την ασφάλεια των συναλλαγών και των εννόμων σχέσεων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου του ατόμου και για αυτό  η μεταβολή λαμβάνει χώρα μέσω της διοικητικής οδού.

Σύμφωνα με το Ν.Δ. 2573/1953, «… Η πρόσληψη και αλλαγή επωνύμου, καθώς και η πρόσληψης πατρωνύμου και μητρωνύμου σε παιδιά γεννηθέντα χωρίς νόμιμο γάμο των γονέων τους ή αγνώστων γονέων γίνεται με απόφαση του Νομάρχη». Στο Κεφάλαιο Γ΄ της εκδοθείσης κατ’ εξουσιοδότηση της ως άνω διατάξεως υπ’ αριθ. Φ.42301/12167/28-06-1995 απόφασης του Υφυπουργού Εσωτερικών (ΦΕΚ Β΄ 608), ορίζονται τα εξής: «1. Για την αλλαγή επωνύμου υποβάλλεται στο νομάρχη αίτηση του ενδιαφερομένου … στην οποία πρέπει να ορίζεται λεπτομερώς ο σκοπός για τον οποίο επιδιώκεται η μεταβολή και να δηλώνεται το επώνυμο του οποίου ζητείται η πρόσληψη. Η αίτηση αυτή απευθύνεται στο νομάρχη, στην περιφέρεια του οποίου υπάγεται ο δήμος ή η κοινότητα, στο μητρώο αρρένων ή το δημοτολόγιο του οποίου είναι γραμμένος ο ενδιαφερόμενος. … 2. Ο νομάρχης παραγγέλλει, με δαπάνη του ενδιαφερομένου, τη δημοσίευση περίληψης της αίτησης αλλαγής επωνύμου σε μία εφημερίδα από αυτές που εκδίδονται στην πρωτεύουσα ή την περιφέρεια του νομού, ή γειτονικού νομού. Η περίληψη πρέπει να περιέχει ακριβή σημείωση περί του ονόματος, επαγγέλματος, τόπου και έτους γέννησης και κατοικίας του ενδιαφερομένου, περί του επωνύμου, η απόκτηση του οποίου επιδιώκεται, ως και πρόσκληση σε κάθε αντιτιθέμενο στη ζητούμενη αλλαγή, όπως μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από της δημοσιεύσεως, υποβάλει στο Νομάρχη τις αντιρρήσεις του. 3. Μετά την πάροδο της προθεσμίας των δεκαπέντε (15) ημερών, ο νομάρχης εκδίδει αιτιολογημένη απόφαση με την οποία αποδέχεται ή απορρίπτει την αίτηση. Με την ίδια απόφαση, ο νομάρχης αποφαίνεται συγχρόνως και επί των αντιρρήσεων που τυχόν έχουν υποβληθεί κατά της ζητούμενης αλλαγής. Η απόφαση του νομάρχη με την οποία αποδέχεται τη ζητηθείσα αλλαγή επωνύμου, κοινοποιείται στις αρχές που τηρούν δημοτολόγιο και μητρώο αρρένων, στο γραφείο ποινικού μητρώου του οικείου Πρωτοδικείου, στην Εισαγγελία και Αστυνομικές Αρχές του τόπου κατοικίας του ενδιαφερόμενου και στον ενδιαφερόμενο για να την προσκομίσει στην Αστυνομική Αρχή του τόπου της κατοικίας του, κατά την έκδοση δελτίου ταυτότητος …». Η αρμοδιότητα του Νομάρχη μεταφέρθηκε, δυνάμει του Ν. 3852/2010, στα όργανα των οικείων Δήμων.

Κατά συνέπεια  το αρμόδιο διοικητικό όργανο εκτιμά τους λόγους που επικαλείται ο αιτών την μεταβολή του επωνύμου του και να αποφαίνεται με γνώμονα την σοβαρότητα των λόγων, αιτιολογώντας ειδικά την απόφασή του. Ο Νόμος δεν αναφέρει τους λόγους για τους οποίους επιτρέπεται η αλλαγή επωνύμου, η νομολογία όμως του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει κρίνει πως απαιτούνται «συγκεκριμένοι και σοβαροί λόγοι ικανοί να δικαιολογήσουν τη μεταβολή του επωνύμου», όπως λ.χ. η πρόκληση ψυχολογικών προβλημάτων στο πρόσωπο όταν το επώνυμο είναι κακόηχο ή δυσχερές στην προφορά, η σύνδεση του επωνύμου με κακή φήμη από πράξεις άλλου προσώπου που το φέρει, (πχ ενήλικας ζητά την αλλαγή του επωνύμου του, καθώς ο γονιός του παρανομούσε, με αποτέλεσμα να αμαυρώνεται ο ενδιαφερόμενος), η πλήρης αποξένωση του προσώπου από το οικογενειακό περιβάλλον του πατέρα του κ.ο.κ.

Σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης για αλλαγή του επωνύμου, χωρεί ενδικοφανής προσφυγή εντός αποκλειστικής προθεσμίας 30 ημερών ενώπιον του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης,  και ύστερα και αν απορριφθεί η ενδικοφανής προσφυγή, μπορεί να κατατεθεί αίτηση ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Αλλαγή κύριου ονόματος στην Ελλάδα

Το κύριο όνομα μεταβάλλεται με την έκδοση δικαστικής απόφασης κατά την διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας, όταν συντρέχει «σπουδαίος λόγος», όπως επί παραδείγματι  η εν τοις πράγμασιν καθιέρωση ενός ονόματος λόγω “τάματος” στην Παναγία και η χρήση του στις συναλλαγές και στην καθημερινή ζωή του προσώπου, ο εξελληνισμός του ονόματος λόγω απόκτησης της ελληνικής ιθαγένειας, η δημιουργία ανεπιθύμητων συνεπειών στην προσωπική ζωή του προσώπου λόγω του ότι το κύριο όνομα είναι κακόηχο, η απόκτηση νέου ονόματος λόγω αλλαγής θρησκευτικού δόγματος κ.ο.κ.  Επιπροσθέτως δικαιολογείται η μεταβολή του κύριου ονόματος σε περίπτωση υιοθεσίας, όταν το όνομα του ανηλίκου τέκνου δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τις οικογένειες των θετών γονέων, με αποτέλεσμα να δημιουργεί πρόβλημα στο πρόσωπο και να αποτελεί γεγονός δηλωτικό της γενόμενης υιοθεσίας.

Ο Δικηγόρος του αιτούντος στην αίτηση αλλαγής του ονόματος που θα υποβάλλει θα πρέπει να περιλαμβάνονται όλοι οι λόγοι που δικαιολογούν την μεταβολή. Η αίτηση που κατατίθεται στο δικαστήριο πρέπει να κοινοποιηθεί και στον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών. Η δικαστική απόφαση που εκδίδεται επί της αιτήσεως, αφού καταστεί τελεσίδικη, θα πρέπει να καταχωρηθεί στο αρμόδιο ληξιαρχείο, ώστε να μεταβληθούν τα στοιχεία του προσώπου στην ληξιαρχική πράξη της γέννησής του, καθώς και στο δημοτολόγιο στο οποίο είναι εγγεγραμμένο το πρόσωπο.

Η αλλαγή ονόματος και επωνύμου Ελλήνων κατοίκων του εξωτερικού

Η αλλαγή του ονόματος και επωνύμου κάποιου είναι μια δύσκολη υπόθεση στην Ελλάδα για να γίνει. Συγκεκριμένα, η διαδικασία αλλαγής επωνύμου είναι σχεδόν ακατόρθωτη καθώς την αλλαγή αποφασίζει ο Δήμαρχος του τόπου κατοικίας του αιτούντος την αλλαγή αυτή. Στην πράξη την απόφαση παίρνει ο ληξίαρχος αλλά συνήθως οι αποφάσεις αυτές είναι απορριπτικές. Έτσι όσοι θέλουν να αλλάξουν το επώνυμό τους για οποιονδήποτε λόγο, δεν μπορούν εύκολα να το κάνουν παρά μόνο ασκώντας κατά της απορριπτικής απόφασης, προσφυγή στο Διοικητικό Πρωτοδικείο.

Από την άλλη η αλλαγή του μικρού ονόματος γίνεται με δικαστική απόφαση μετά από αίτηση που υποβάλλεται στο αρμόδιο Ειρηνοδικείο του τόπου της ληξιαρχικής πράξης γέννησης. Απαραίτητη τυπική προϋπόθεση για την άσκηση αίτησης αλλαγής ονόματος είναι η ύπαρξη ελληνικής ληξιαρχικής πράξης γέννησης. Δηλαδή το όνομά του στην Ελλάδα μπορεί να το αλλάξει μόνο αυτός που έχει γεννηθεί στην Ελλάδα και όχι στο εξωτερικό. Εξαίρεση αποτελούν αυτοί που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό αλλά είτε οι γονείς τους είναι Έλληνες οπότε καταχωρήθηκε η ληξιαρχική πράξη γέννησης στο Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών, είτε απέκτησαν την ελληνική ιθαγένεια με καθορισμό, οπότε και πάλι έχει καταχωρηθεί η ληξιαρχική πράξη γέννησης τους στο Ειδικό Ληξιαρχείο.

Όσοι έχουν αποκτήσει ελληνική ταυτότητα με πολιτογράφηση, δεν μπορούν να αλλάξουν το ονοματεπώνυμό τους στην Ελλάδα, αλλά θα πρέπει να ξεκινήσουν την διαδικασία αλλαγής στην χώρα καταγωγής τους με όποιον τρόπο προβλέπεται εκεί.

Τυχεροί σε κάθε περίπτωση είναι όσοι είναι Έλληνες είτε από γεννήσεως είτε με πολιτογράφηση, αλλά μένουν στο εξωτερικό. Και τούτο διότι σε αντίθεση με την Ελλάδα και το Ελληνικό Δίκαιο αναφορικά με την αλλαγή του ονόματος, στο εξωτερικό η αλλαγή ονόματος ή επωνύμου γίνεται με μια απλή δήλωση στην αρμόδια δημόσια υπηρεσία. Επομένως ο κάθε Έλληνας κάτοικος εξωτερικού, που επιθυμεί να αλλάξει τα στοιχεία της ταυτότητάς του (όνομα ή επώνυμό ή και τα δύο) δεν έχει παρά να προσφύγει στην αρμόδια αρχή και να κάνει την δήλωση για την αλλαγή αυτή.

Εφόσον γίνει η αλλαγή του ονόματος στο εξωτερικό, τότε μετά ανοίγει ο δρόμος για την αλλαγή των στοιχείων και στα ελληνικά έγγραφα. Δηλαδή αλλάζουν τα στοιχεία στην ταυτότητα ή το διαβατήριο. Στην περίπτωση αυτή δεν απαιτείται να υπάρχει ελληνική ληξιαρχική πράξη γέννησης και μπορεί να αλλάξει το όνομά του κάποιος που έχει κάνει πολιτογράφηση. Συγκεκριμένα, ασκείται αίτηση στο Πρωτοδικείο και ζητείται να αναγνωριστεί η ισχύς της αλλοδαπής διοικητικής πράξης και στην Ελλάδα. Αν η πράξη αυτή αφορά την αλλαγή του ονόματος, το Δικαστήριο με την απόφαση του δέχεται την αλλαγή του ονόματος και σε όλα τα έγγραφα (ληξιαρχικά, δημοτολογικά κ.τ.λ. ) γίνεται αυτή η μεταβολή. Η διαδικασία είναι σχετικά σύντομη σε χρόνο και το αποτέλεσμα θετικό.

Για όσους είναι κάτοικοι Μεγάλης Βρετανίας η διαδικασία αλλαγής γίνεται με το λεγόμενο deed poll. Στην Γερμανία επίσης προβλέπεται σχετική δήλωση για την αλλαγή του επωνύμου. Οι γυναίκες δε που παντρεύονται Βρετανούς, Γερμανούς ή Ρουμάνους υπηκόους μπορούν να αλλάξουν το επώνυμό τους και να λάβουν το επώνυμό του συζύγου τους κατά την δήλωση του γάμου τους στο Ληξιαρχείο. Αυτό πιθανόν να συμβαίνει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ανάλογα με το τι προβλέπει το οικογενειακό τους δίκαιο. Ειδικά για τις γυναίκες, συζύγους αλλοδαπών αντρών, είναι διαδεδομένο να παίρνουν μετά το γάμο το επώνυμό των συζύγων τους. Στην Ελλάδα αυτό δεν επιτρέπεται και η γυναίκα μετά το γάμο εξακολουθεί να διατηρεί το πατρικό της επώνυμο. Επομένως υπάρχει σύγχυση μεταξύ των ελληνικών της εγγράφων όπου φαίνεται με το πατρικό της επώνυμο και των αλλοδαπών εγγράφων της που την αναφέρουν με το επώνυμο του συζύγου. Αν η γυναίκα αυτή έχει δύο διαβατήρια, το πρόβλημα είναι εμφανές.

Εμφανές θα είναι και το πρόβλημα μετά την γέννηση των παιδιών της οπού δεν θα υπάρχει ταυτοπροσωπία στα στοιχεία της και ίσως να μην μπορεί να δηλώσει την γέννηση των παιδιών της στην Ελλάδα. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να υπάρχει πλήρης ταυτοπροσωπεία των στοιχείων των ονοματεπωνύμων ώστε να μην δημιουργούνται προβλήματα και σύγχυση καθότι έχουμε να κάνουμε με έγγραφα ταυτότητας και διαβατηρίων. Ήδη στην Μεγάλη Βρετανία δεν μπορεί να εκδοθεί βρετανικό διαβατήριο αν δεν υπάρχει ταυτοπροσωπία μεταξύ των ελληνικών και βρετανικών εγγράφων.

Η αλλαγή φύλου έχει μπει πλέον στην καθημερινότητά μας και δεν είναι λίγοι αυτοί που προχωρούν σε αυτή την διαδικασία. Με την αλλαγή στο φύλο έρχεται και η αλλαγή των στοιχείων στην ταυτότητα. Άλλο όνομα, άλλο φύλο… Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται για να γίνουν αυτές οι διορθώσεις; Σύμφωνα με τις διατάξεις για την αλλαγή του ονόματος, οποιαδήποτε διόρθωση, πρόσθεση ή αφαίρεση ονόματος, γίνεται πάνω στην ληξιαρχική πράξη γέννησης του ενδιαφερόμενου.

Επομένως το πρώτο και βασικότερο είναι ο ενδιαφερόμενος να είναι Έλληνας γεννημένος στην Ελλάδα ώστε να έχει ληξιαρχική πράξη γέννησης, ή ομογενής που έχει γεννηθεί στο εξωτερικό και έχει καταχώριση την ληξιαρχική πράξη γέννησής του στο Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών. Η διόρθωση της ληξιαρχικής πράξης γίνεται μόνο με δικαστική απόφαση του Ειρηνοδικείου του τόπου της Ληξιαρχικής πράξης.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση όμως, επειδή το θέμα της αλλαγής ονόματος ή φύλου στην ληξιαρχική πράξη κάποιου είναι πολύ λεπτό και προσωπικό ζήτημα, η αίτηση μπορεί να ασκηθεί και η απόφαση να εκδοθεί από οποιοδήποτε άλλο Ειρηνοδικείο για να διαφυλαχθεί η ανωνυμία του αιτούντος. Αυτό κυρίως αφορά τους ανθρώπους που έχουν γεννηθεί στην επαρχία όπου οι κοινωνίες είναι πιο μικρές και η ανωνυμία είναι δύσκολο να επιτευχθεί.

Για τον ίδιο λόγο, η αίτηση δεν συζητείται στο ακροατήριο αλλά σε ξεχωριστό χώρο ώστε να διασφαλιστεί η ανωνυμία και η διακριτικότητα που απαιτούν οι υποθέσεις αυτές. Η απόφαση εκδίδεται λίγους μήνες μετά και διορθώνει το όνομα και το φύλο αρχικώς στην ληξιαρχική πράξη γέννησης και εν συνεχεία στο πιστοποιητικό γέννησης και την ταυτότητα ή το διαβατήριο.

Η όλη διαδικασία γίνεται διακριτικά μακριά από αδιάκριτα βλέμματα και οι αιτήσεις αυτές σπάνια απορρίπτονται ως ποτέ. Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται είναι αντίγραφο ταυτότητας, ληξιαρχική πράξη γέννησης και το ιατρικό έγγραφο της αλλαγής του φύλου.