Το συχνότερο πρόβλημα των ενοίκων στις πολυκατοικίες είναι οι εκπομπές μη ανεκτών θορύβων, ιδιαίτερα σε ώρες κοινής ησυχίας, από τα γειτονικά διαμερίσματα, ρύπων και οσμών. Τέτοιες είναι λόγου χάρη το συνεχές γάβγισμα του σκύλου που παραμένει σε κοινόχρηστο χώρο, η μουσική που ακούει σε πολύ υψηλή ένταση ο νεαρός φοιτητής, ο καπνός από τη μεγάλη ψησταριά που έχει εγκαταστήσει κάποιος στο μπαλκόνι του, κατά παράβαση των πολεοδομικών διατάξεων, οι ρύποι από την καπνοδόχο παρακείμενης βιοτεχνίας, η ανερχόμενη υγρασία στον τοίχο από τη βλάβη στο υδραυλικό σύστημα του διπλανού διαμερίσματος.
Σε αυτές ή άλλες ανάλογες περιπτώσεις με εκπομπές θορύβων μπορούμε να προστατευθούμε δυνάμει των διατάξεων του Αστικού Κώδικα (ΑΚ) περί προσβολής της προσωπικότητας ή της διατάραξης της νομής, ασκώντας κατ’ αρχήν αίτηση ασφαλιστικών μέτρων και εν συνεχεία τακτική αγωγή, ζητώντας να παύσει η προσβολή της προσωπικότητάς ή η διατάραξη της νομής μας, να απαγορευτεί κάθε προσβολή ή διατάραξή τους στο μέλλον, με την παράλληλη απειλή χρηματικής ποινής για κάθε μελλοντική παράβαση.
Οι διατάξεις του γειτονικού δικαίου (με αφετηρία τους το δίκαιο της «γειτονίας») εισάγουν νόμιμους περιορισμούς (προσδιορισμούς) της κυριότητας αποσκοπώντας στην αποτελεσματική προστασία ιδιωτικών συμφερόντων. Εισάγονται προς διασφάλιση της άσκησης των δικαιωμάτων των απορρεόντων εκ της κυριότητας του εκπέμποντος, αλλά και για την παράλληλη προάσπιση των κυρίων γειτονικών ακινήτων.
Εδώ ενδιαφέρουσα είναι αφενός η διάταξη του άρθρο. 1003 ΑΚ, που ορίζει ότι ο κύριος ακινήτου έχει υποχρέωση να ανέχεται την εκπομπή καπνού, αιθάλης, αναθυμιάσεων, θερμότητας, θορύβου, δονήσεων ή άλλες παρόμοιες επενέργειες που προέρχονται από άλλο ακίνητο, εφόσον αυτές δεν παραβλάπτουν σημαντικά τη χρήση του ακινήτου του ή προέρχονται από χρήση συνήθη για ακίνητα της περιοχής του κτήματος από το οποίο προκαλείται η βλάβη. Εξετάζεται αφετέρου και η διάταξη του άρθρ. 1004 ΑΚ. O ζωτικός χώρος προστατεύεται και από τις διατάξεις των άρθρων 1004 και 1005 ΑΚ. Ειδικότερα το άρθρο 1004 ΑΚ επιτρέπει την ολοσχερή απομάκρυνση ή την απαγόρευση λειτουργίας εγκατάστασης από την ύπαρξη ή τη χρήση της οποίας απειλούνται με βεβαιότητα παράνομες επενέργειες στο γειτονικό ακίνητο.
Τι είναι εκπομπή;
Η έννοια της εκπομπής ερμηνεύεται νομολογιακώς μάλλον διασταλτικά και ενδεικτικά περιέχει θετικές εκπομπές, όπως π.χ. εκπομπή φθορίου, ήχων, χημικών αερίων, τέφρας, σκόνης, μουσικής κλπ., όχι όμως κατά μία γνώμη τον περιορισμό της θέας ή συναφείς αρνητικές παρενοχλήσεις.
Τι είναι γειτονικό ακίνητο;
Η έννοια του «γειτονικού ακινήτου» είναι νομικώς αμφίσημη. Γειτονικό ακίνητο είναι – διασταλτικά – όχι μόνο αυτό με την έννοια του ομόρου, αλλά όλα τα ακίνητα από τα οποία μπορεί να επέλθει επενέργεια στο ακίνητο του κυρίου.
Από τη διάταξη του άρθρ. 1003 ΑΚ προκύπτει ενοχική υποχρέωση ανοχής εκπομπών που επιδρούν δυσμενώς στην ιδιοκτησία του[5], αν δεν παραβλάπτουν ουσιωδώς τη χρήση του ακινήτου ή ακόμα και αν τη βλάπτουν ουσιωδώς, εφόσον προέρχονται από χρήση συνήθη για την περιοχή του βλάπτοντος, κάτι που ερμηνεύεται συσταλτικά προς την κατεύθυνση της μη ανοχής επί παράβασης της συνταγματικής επιταγής του βιώσιμου ζωτικού χώρου. Σε καμία δε περίπτωση, δεν πρέπει να καταλύεται το συνταγματικό δικαίωμα του ιδιοκτήτη να απολαύει της ιδιοκτησίας του σε έναν υγιή ζωτικό χώρο.
Πώς προστατεύομαι; Αρνητική αγωγή του άρθρ. 1108 ΑΚ ως αγωγή του «γειτονικού δικαίου» και αγωγή διατάραξης νομής του άρθρ. 989 ΑΚ
Η διάταξη του άρθρου 1108 του ΑΚ ορίζει ότι «αν η κυριότητα προσβάλλεται με άλλο τρόπο εκτός από αφαίρεση ή κατακράτηση του πράγματος, ο κύριος δικαιούται να απαιτήσει από εκείνον που προσέβαλε την κυριότητα, να άρει την προσβολή και να την παραλείπει στο μέλλον. Δεν αποκλείεται περαιτέρω αξίωση αποζημίωσης κατά τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες. Το δικαίωμα της προηγούμενης παραγράφου δεν παρέχεται, αν εκείνος που έκανε την προσβολή ενήργησε δυνάμει δικαιώματος». Πλήττεται η κυριότητα, δηλ. η εξουσία του κυρίου επί του πράγματος προσδιορίζεται (και συνεπώς περιορίζεται) μεταξύ άλλων και από νόμιμους περιορισμούς της που επιβάλλονται από διατάξεις του ιδιωτικού ή του δημοσίου δικαίου, δυνάμει των οποίων άλλοτε περιορίζεται το θετικό περιεχόμενο της κυριότητας και άλλοτε προσδιορίζεται το αρνητικό περιεχόμενο της κυριότητας, δηλαδή η εξουσία του κυρίου να αποκλείει κάθε ενέργεια άλλου επάνω στο πράγμα, υποχρεώνοντάς τον σε ανοχή ορισμένης ενέργειας τρίτου στο ενσώματο αντικείμενο.
Παράλληλα, διατάραξη της νομής υπάρχει όταν δεν αποβάλλεται ο νομέας από το πράγμα, αλλά εξακολουθεί να διατηρεί τη νομή του σ΄ αυτό, ήτοι αποτελεί κάθε προσβολή της νομής με άλλο τρόπο, αλλά όχι με αποβολή. Όπως είναι εύλογο, ο κύριος του βλαπτόμενου ακινήτου, προς προστασία του κατά του κυρίου του βλάπτοντος ακινήτου, δικαιούται να εγείρει κατ΄ αυτού είτε την κατ΄ άρθρο 1108 του ΑΚ αρνητική αγωγή είτε την κατά το άρθρο 989 του ΑΚ αγωγή περί διαταράξεως της νομής του, περιλαμβανομένης και της προστασίας της νομής του κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. Ο κύριος του βλαπτόμενου υποχρεούται να αποδείξει την επιβλαβή επενέργεια και ο εναγόμενος προς απαλλαγή του είναι υποχρεωμένος να αποδείξει ότι η όχληση από το ακίνητό του δεν υπερβαίνει τα διαγραφόμενα από τη διάταξη του άρθρου 1003 του ΑΚ όρια. Για τη σύνταξη των αγωγών αυτών, απαιτείται δικηγόρος.
- Δες ακόμη άρθρο ΄Εξωση Ενοικιαστή
- Δες ακόμα άρθρο Ασφαλιστικά Μέτρα
- Δες ακόμα άρθρο Διαταγή Πληρωμής
- Δες ακόμα άρθρο Διαζύγιο
- Δες ακόμα άρθρο Κληρονομητήριο
- Δες ακόμα άρθρο Αποποίηση Κληρονομιάς Ανηλίκου
- Δες ακόμα άρθρο Συνεπιμέλεια Τέκνου
