Η αξίωση του παθόντος για αποζημίωση από ιατρικό σφάλμα του ιατρού ή των οργάνων του νοσοκομείου μπορεί να αποκλεισθεί ή να περιορισθεί σε τρεις περιπτώσεις: α) του συντρέχοντος πταίσματος β) του συνυπολογισμού της ζημίας και του κέρδους γ) της παραγραφής. Ειδικότερα:
Τι σημαίνει «συντρέχον πταίσμα» στον αποκλεισμό ή περιορισμό της αποζημίωσης που οφείλει ο ιατρός ή το νοσοκομείο σε περίπτωση ιατρικού σφάλματος;
Λόγο μείωσης της οφειλόμενης αποζημίωσης αποτελεί το συντρέχον πταίσμα του ζημιωθέντος. Πρόκειται για την περίπτωση που ο ζημιωθείς, έχει συμβάλλει με τη δική του συμπεριφορά στην πρόκληση ή την επέκταση της βλάβης, η οποία ως εκ τούτου δεν οφείλεται μόνο στη συμπεριφορά του οργάνου του νοσοκομείου. Συντρέχον πταίσμα αποτελεί για παράδειγμα η απόκρυψη της τεχνητής διακοπής της κύησης ή η απόκλιση από τις οδηγίες του γιατρού κατά το μετεγχειρητικό στάδιο. Τέτοια συνυπαιτιότητα όμως δεν υπάρχει όταν πρόκειται για πρόσωπο βαριάς νοητικής υστέρησης, δεδομένου ότι στερείται καταλογισμού, καθ’ ότι η συνυπαιτιότητα αποδίδεται σε πρόσωπα που μπορούν να αντιληφθούν τη σημασία των πράξεων και των παραλείψεών τους.
Τι σημαίνει «συνυπολογισμός ζημίας και κέρδους» στον αποκλεισμό ή περιορισμό της αποζημίωσης που οφείλει ο ιατρός ή το νοσοκομείο σε περίπτωση ιατρικού σφάλματος;
Η αποζημίωση μπορεί να μειωθεί κατά το μέρος που ο παθών ωφελήθηκε, κατ’ αποτέλεσμα, από την παράνομη δραστηριότητα των οργάνων του νοσοκομείου, όταν για παράδειγμα, έλαβε λόγω της ζημίας μακρά αναρρωτική άδεια από την δημόσια υπηρεσία που εργαζόταν και αποκόμισε αυξημένα έσοδα από την ιδιωτική άσκηση του επαγγέλματός του. Ο συνυπολογισμός της ζημίας με το κέρδος είναι δικαιολογημένος, αφού ο σκοπός της αστικής ευθύνης του νοσοκομείου, και του Δημοσίου εν γένει, είναι η αποκατάσταση της προκληθείσης ζημίας και όχι ο πλουτισμός αυτού που υπέστη την παράνομη πράξη των οργάνων του Δημοσίου.
Δεν επιτρέπεται όμως συνυπολογισμός, όταν η απόκτηση της ωφέλειας δεν συνδέεται αιτιωδώς με το ζημιογόνο γεγονός, όπως για παράδειγμα, στην περίπτωση θανάτου ασθενούς από ιατρικό σφάλμα δεν είναι δυνατό να αφαιρεθούν τα ενοίκια ακινήτων που κληροδότησε ο αποθανών στα παιδιά του, αφού τα πρόσωπα αυτά θα καθίσταντο κατά πάσα πιθανότητα, κληρονόμοι και χωρίς να μεσολαβήσει η παράνομη πράξη ή παράλειψη του οργάνου του Δημοσίου.
Τι σημαίνει «Παραγραφή των αξιώσεων» στον αποκλεισμό ή περιορισμό της αποζημίωσης που οφείλει ο ιατρός ή το νοσοκομείο σε περίπτωση ιατρικού σφάλματος;
Η παραγραφή των αξιώσεων κατά του νοσοκομείου, είναι πενταετής και ξεκινά από το τέλος του οικονομικού έτους κατά το οποίο γεννήθηκε η αξίωση και είναι δικαστικά επιδιώξιμη, όπως ισχύει γενικά για κάθε παραγραφή αξιώσεων κατά του Δημοσίου. Η αξίωση γεννάται από το χρονικό σημείο που διαγνώστηκαν οι ζημιογόνες συνέπειες της συγκεκριμένης συμπεριφοράς. Δεν είναι δηλαδή κρίσιμο, πότε επήλθε η ζημία in abstracto, αλλά πότε κατέστη αντιληπτή, ειδικότερα «πότε ανεφάνη το πρώτον».
Αν οι επιζήμιες συνέπειες επέρχονται εξακολουθητικώς και η επέλευσή τους μπορεί να προβλεφθεί κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, δεν γεννάται νέα αξίωση αποζημίωσης. Αν όμως, μεταγενεστέρως επήλθαν συνέπειες που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, τότε αρχίζει νέα παραγραφή, επειδή γεννάται νέα αξίωση. Επίσης, αν το ζημιογόνο αποτέλεσμα οφείλεται σε επιμέρους πράξεις και παραλείψεις, τότε αναλόγως επηρεάζεται και ο χρόνος παραγραφής.
Η παραγραφή της απαίτησης κατά του δημόσιου νοσοκομείου διακόπτεται, είτε με την υποβολή της υποθέσεως στο αρμόδιο δικαστήριο, οπότε η παραγραφή ξεκινά πάλι από την τελευταία διαδικαστική πράξη των διαδίκων, του δικαστηρίου ή των διαιτητών, είτε με την υποβολή προς το νοσοκομείο αιτήσεως περί πληρωμής της απαιτήσεως, οπότε η παραγραφή άρχεται εκ νέου από της χρονολογίας την οποίαν φέρει η έγγραφη απάντηση του νοσοκομείου, είτε σε περίπτωση μη απαντήσεως μετά παρόδου εξαμήνου από της χρονολογίας υποβολής της αιτήσεως, είτε τέλος με την έκδοση διαταγής πληρωμής.
Για παράδειγμα, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών, στην υπ’ αριθ. 13431/2013 απόφασή του, έκρινε ότι δεν έχει υποπέσει σε παραγραφή η ένδικη αξίωση για την οποία ασκήθηκε αγωγή αποζημίωσης κατά του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στο οποίο υπάγεται το Αρεταίειο Νοσοκομείο, παρότι η αγωγή στράφηκε κατά του Ελληνικού Δημοσίου και απορρίφθηκε ως απαράδεκτη λόγω ελλείψεως παθητικής νομιμοποίησης του τελευταίου, διότι αυτή έπρεπε να εκληφθεί ως αίτηση του άρθρου 51 του ν.δ 496/1974 περί πληρωμής της απαίτησης, με την οποία διακόπηκε η παραγραφή της ένδικης αξίωσης των εναγόντων. Και τούτο, διότι, η αρχικώς ασκηθείσα αγωγή περιήλθε σε πλήρη γνώση του υπόχρεου προς πληρωμή εναγομένου ΝΠΔΔ, το οποίο απέστειλε έγγραφες απόψεις στο Δικαστήριο.
Τι σημαίνει «Προσωπική ευθύνη του οργάνου» στον αποκλεισμό ή περιορισμό της αποζημίωσης που οφείλει ο ιατρός ή το νοσοκομείο σε περίπτωση ιατρικού σφάλματος;
Παρά την πρόβλεψη του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ για την εις ολόκληρον ευθύνη μαζί με το Δημόσιο και του υπαίτιου προσώπου για την προκληθείσα ζημία, το πεδίο εφαρμογής της είναι εξαιρετικά περιορισμένο λόγω της πρόβλεψης στο άρθρο 38 του Υπαλληλικού Κώδικα ότι, οι δημόσιοι υπάλληλοι όσο και οι υπάλληλοι των ΟΤΑ δεν ευθύνονται έναντι τρίτων για τις παράνομες και ζημιογόνες πράξεις τους κατά την άσκηση της ανατεθείσας σε αυτούς δημόσιας υπηρεσίας. Το ανεύθυνο αυτό έχει επεκταθεί και στους στρατιωτικούς εν γένει.
Συνεπώς, το ιατρικό, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό των δημοσίων νοσοκομείων και των νοσοκομείων των Ενόπλων Δυνάμεων, δεν ευθύνεται προσωπικά έναντι των τρίτων. Επομένως, ο ζημιωθείς μόνο κατά του νοσοκομείου μπορεί να ασκήσει αγωγή. Ωστόσο, σε περίπτωση που η ζημία οφειλόταν σε δόλο η βαριά αμέλεια του οργάνου του, το νοσοκομείο μπορεί να στραφεί αναγωγικά κατά του οργάνου και να αναζητήσει από αυτό την αποζημίωση που κατέβαλε στον ιδιώτη.
Για την ευθύνη των πανεπιστημιακών γιατρών, η νομολογία δεχόταν πάγια ότι αυτοί δεν υπάγονται στον Υπαλληλικό Κώδικα, και ως εκ τούτου ευθύνονταν οι ίδιοι με την προσωπική τους περιουσία, για τα σφάλματα που είχαν προκαλέσει κατά την ιατρική τους υπηρεσία σε πανεπιστημιακό νοσοκομείο. Τελικά, το άρθρο 1 του Ν. 3754/2009 εξομοίωσε τους πανεπιστημιακούς ιατρούς με τους νοσοκομειακούς, όσον αφορά την αστική τους ευθύνη.
- Βλέπε επίσης άρθρο Δικηγόρος για Αστική Ευθύνη Δημοσίου
- Βλέπε επίσης άρθρο Δικηγόρος για Προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ)
- Βλέπε επίσης άρθρο Δικηγόρος Ιατρικής Αμέλειας
