Τι είναι η αίτηση ακύρωσης;
Aίτηση ακύρωσης είναι το ένδικο βοήθημα που ασκείται, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας ή ενώπιον Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων άλλου βαθμού, με το οποίο επιδιώκεται η παροχή δικαστικής προστασίας με την εξαφάνιση διοικητικής πράξης για λόγους αναγόμενους στη νομιμότητά της. Με την αίτηση ακύρωσης επιδιώκεται η ολική ή μερική ακύρωση της προσβαλλόμενης πράξης (και όχι η τροποποίησή της), ενώ το δικαστήριο που εξετάζει τη διαφορά ελέγχει την πράξη μόνο ως προς τη νομιμότητα και όχι ως προς την ουσία.
Ποιά είναι τα αρμόδια δικαστήρια για να εκδικάσουν αιτήσεις ακυρώσεων;
Ακυρωτικές υποθέσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας:
- Η ακύρωση επιτυγχάνεται μετά από αίτηση του ιδιώτη (αρχή της πρωτοβουλίας του ιδιώτη ως προς την κίνηση της ακυρωτικής δίκης).
- Ακυρώνεται εκτελεστή πράξη διοικητικής αρχής, ατομική ή κανονιστική.
- Συνταγματικώς μνημονευόμενοι λόγοι ακύρωσης: υπέρβαση εξουσίας ή παράβαση νόμου .
Ακυρωτικές υποθέσεις του Διοικητικού Εφετείου:
- Υπαλληλικές υποθέσεις
- Εκπαιδευτικές υποθέσεις
- Πολεοδομικές υποθέσεις
- Λοιπές υποθέσεις του Ν. 702/1977
Ακυρωτικές υποθέσεις του Διοικητικού Πρωτοδικείου:
Στην αρμοδιότητα του τριμελούς διοικητικού πρωτοδικείου υπάγονται οι ακυρωτικές διαφορές, οι οποίες γεννώνται από την προσβολή ατομικών διοικητικών πράξεων: α) που εκδίδονται, κατ’ εφαρμογή της νομοθεσίας περί αλλοδαπών εν γένει, και β) που αφορούν την αναγνώριση αλλοδαπού ως πρόσφυγα, υπό την έννοια της Σύμβασης της Γενεύης.
Ποιές είναι οι προϋποθέσεις του παραδεκτού της αίτησης ακύρωσης;
Ικανότητα διαδίκου
Α) Ενεργητική διαδικαστική ικανότητα (δικονομική δυνατότητα άσκησης αίτησης ακύρωσης)
– φυσικά πρόσωπα, ανεξαρτήτως ηλικίας, σωματικής υγείας και ιθαγένειας
– ΝΠΙΔ κάθε μορφής
– ημεδαπά ή αλλοδαπά ΝΠΔΔ (εκτός του ελληνικού Δημοσίου), όχι κατά των πράξεων που τα αφορούν
– διοικητικό όργανο κατά πράξης άλλου οργάνου του ίδιου ΝΠΔΔ εφόσον το προβλέπει ο νόμος
– ένωση προσώπων ή ομάδα περιουσίας χωρίς νομική προσωπικότητα
– κοινοπραξίες, εφόσον τη συμμετοχή τους στον διαγωνισμό προβλέπουν ειδικές διατάξεις και η προκήρυξη του διαγωνισμού
Β) Παθητική διαδικαστική ικανότητα
– Δημόσιο και ΝΠΔΔ, συμπεριλαμβανομένων των νομικών προσώπων διφυούς χαρακτήρα κατά το μέρος που ασκούν δημόσια εξουσία
– ανεξάρτητες αρχές που εξέδωσαν την προσβαλλόμενη πράξη: κατά το άρθρο 2 παρ. 9 του Ν. 3051/2002 (Συνταγματικά κατοχυρωμένες ανεξάρτητες αρχές), «οι ανεξάρτητες αρχές έχουν την ικανότητα να παρίστανται αυτοτελώς σε κάθε είδους δίκες που έχουν ως αντικείμενο πράξεις ή παραλείψεις τους». Ανάλογες ρυθμίσεις εμπεριέχουν και ειδικοί νόμοι για άλλες ανεξάρτητες αρχές.
Στην ακυρωτική δίκη το Δημόσιο εκπροσωπείται από τον αρμόδιο Υπουργό, ενώ το ΝΠΔΔ είναι το ίδιο διάδικος.
Ικανότητα δικαστικής παράστασης
Τα ΝΠΙΔ εκπροσωπούνται από τους νόμιμους εκπροσώπους τους, οι ενώσεις προσώπων και οι ομάδες περιουσίας από τα πρόσωπα που έχουν οριστεί ως διαχειριστές τους και τα αλλοδαπά νομικά πρόσωπα από τα πρόσωπα που ορίζει το δίκαιο της έδρας τους.
Τα ΝΠΔΔ εκπροσωπούνται στη δίκη από τους νομίμους εκπροσώπους τους, σύμφωνα με τις διατάξεις που τα διέπουν, ενώ οι ανεξάρτητες διοικητικές αρχές από τον πρόεδρό τους.
Λοιπές γενικές διαδικαστικές προϋποθέσεις
- Ικανότητα αυτοπρόσωπης δικαστικής παράστασης (πληρεξουσιότητα)
- Τυπική ορθότητα άσκησης του ενδίκου βοηθήματος
- Έλλειψη εκκρεμοδικίας
Ειδικές προϋποθέσεις
- Η φύση της προσβαλλόμενης πράξης
- Το έννομο συμφέρον
- Η προθεσμία
- Προηγούμενη άσκηση τυχόν προβλεπόμενης ενδικοφανούς προσφυγής
- Έλλειψη παράλληλης προσφυγής
Ποιοί θεωρούνται λόγοι ακύρωσης;
- Αναρμοδιότητα της αρχής που εξέδωσε την πράξη
- Παράβαση ουσιώδους τύπου που έχει ταχθεί για τη διενέργεια της πράξης
- Παράβαση κατ’ουσία διάταξης νόμου
- Κατάχρηση εξουσίας (για τις ατομικές πράξεις διακριτικής ευχέρειας).
Ποιά είναι τα αποτελέσματα της δικαστικής απόφασης επί της αίτησης ακύρωσης;
Η ακυρωτική απόφαση έχει τα εξής αποτελέσματα: α) την διαπλαστική ενέργεια της απόφασης, β) το δεδικασμένο και γ) την υποχρέωση συμμόρφωσης της Διοίκησης.
