Τι είναι η εταιρία;
Η εταιρία είναι ένωση προσώπων ιδιωτικού δικαίου που έχει ιδρυθεί με δικαιοπραξία (σύμβαση – “καταστατικό”) για την επιδίωξη κοινού σκοπού.
Τι είναι το εταιρικό δίκαιο;
Το εταιρικό δίκαιο, ή δίκαιο επιχειρήσεων, είναι το πλέγμα κανόνων που ρυθμίζουν τις σχέσεις των εταίρων προς την ένωσή τους (”εσωτερικές σχέσεις”) και προς τρίτους (“εξωτερικές σχέσεις”).
Ποια είναι η βασική διαφορά μεταξύ προσωπικών και κεφαλαιουχικών εταιριών;
Οι εταιρείες διακρίνονται σε: προσωπικές και κεφαλαιουχικές.
Στις μεν προσωπικές εταιρίες, η προσωπική συμβολή κάθε εταίρου είναι ουσιώδης για τη λειτουργία της εταιρείας. Για το λόγο αυτό, εξάλλου, ο θάνατος ή η πτώχευση κάποιου εκ των εταίρων επιφέρει αλλαγές στην εταιρεία, ενώ οι ίδιοι οι εταίροι ευθύνονται με την προσωπική τους περιουσία.
Στις κεφαλαιουχικές εταιρίες, το βασικό στοιχείο είναι η συγκέντρωση κεφαλαίου. Επομένως, η κατάσταση των εταίρων είναι αδιάφορη, ενώ η μεταβίβαση της εταιρικής ιδιότητας είναι ελεύθερη. Οι εταίροι μπορούν να μην ασχολούνται με τη διοίκηση της εταιρείας και δεν ευθύνονται για τα χρέη αυτής.
Περαιτέρω διάκριση, ανάλογα αν ο σκοπός είναι οικονομικός ή όχι διακρίνονται σε εμπορικές ή αστικές εταιρείες.
Ποιοι είναι οι βασικοί εταιρικοί τύποι;
Σύμφωνα με την αρχή του κλειστού αριθμού των εταιρικών τύπων, υπάρχουν συγκεκριμένες μορφές εταιρειών που προβλέπονται από το νόμο και η ιδιωτική βούληση δεν επιτρέπεται να δημιουργήσει νέες. Οι βασικότερες εξ’ αυτών, οι οποίες μας απασχολούν για το παρόν, είναι οι παρακάτω εμπορικές:
- Προσωπικές:
- Ομόρρυθμη Εταιρεία (ΟΕ)
- Ετερόρρυθμη Εταιρεία (ΕΕ)
- Αφανής Εταιρεία
- Κεφαλαιουχικές:
- Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (ΙΚΕ)
- Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ)
- Ανώνυμη Εταιρεία (ΑΕ)
Τι είναι η Ομόρρυθμη Εταιρία (Ο.Ε.);
Η Ομόρρυθμη Εταιρεία είναι προσωπική εμπορική εταιρεία με νομική προσωπικότητα για τις υποχρεώσεις της οποίας ευθύνονται από κοινού, απεριόριστα και εις ολόκληρο όλοι οι συμμετέχοντες εταίροι, ακόμη και επί πενταετία μετά τη λύση της. Αποτελεί τον παλαιότερο τύπο προσωπικής εταιρείας στη χώρα μας, ενώ κύριο χαρακτηριστικό της είναι η υποχρέωση των εταίρων να συμβάλλουν προσωπικά στην επίτευξη του εταιρικού σκοπού.
Κεφάλαιο Σύστασης
Το αρχικό κεφάλαιο σύστασης ξεκινά από 1 Ευρώ ενώ η εισφορά του κάθε εταίρου μπορεί να είναι σε χρήματα, σε είδος ή σε δικαιώματα όπως είναι η παραχώρηση χρήσης ακινήτου, φήμης, σήματος κλπ.
Διοίκηση Και Εκπροσώπηση
Ο νόμος προβλέπει ότι όλοι οι εταίροι θα πρέπει να συμμετέχουν στην διοίκηση της εταιρείας. Η εκπροσώπηση γίνεται από του ίδιους του εταίρους οι οποίοι μπορούν να διορίσουν έναν ή περισσότερους από αυτούς ως διαχειριστή.
Κέρδη Και Επιβαρύνσεις
Η συμμετοχή στα κέρδη γίνεται βάση του ποσοστού των εταίρων στο εταιρικό κεφάλαιο εκτός αν έχει οριστεί διαφορετικά στο καταστατικό.
Τα κέρδη διανέμονται στο τέλος της διαχειριστικής χρήσης (για απλογραφικό σύστημα), ενώ ο συντελεστής φορολόγησης των κερδών είναι 24%. Επιπλέον προβλέπεται τέλος επιτηδεύματος 1.000 Ευρώ. Στα παραπάνω θα πρέπει να συνυπολογιστεί και η προσωπική φορολογία του εταίρου.
Τέλος, για τα μέλη των ομόρρυθμων εταιρειών ισχύει η υποχρεωτική ασφάλιση.
Λύση
Οι λόγοι λύσης της Ο.Ε. αναφέρονται στα άρθρα 765-775 του Α.Κ. αλλά δεν ισχύουν περιοριστικά, καθώς μπορούν να διαφοροποιούνται με την εταιρική σύμβαση (καταστατικό).
Οι σπουδαιότεροι εξ’ αυτών είναι:
- Αδυναμία πραγματοποίησης εταιρικού σκοπού
- Πάροδος χρόνου διάρκειας
- Θάνατος εταίρου
- Πτώχευση ή θέση σε δικαστική συμπαράσταση εταίρου
- Συμφωνία εταίρων
- Δικαστική Απόφαση λύσης
- Άλλοι λόγοι που προβλέπονται στο καταστατικό
Τη λύση ακολουθεί η εκκαθάριση της εταιρείας.
Πλεονεκτήματα Και Μειονεκτήματα
Πλεονεκτήματα
- Χαμηλά έξοδα σύστασης
- Ελάχιστο κεφάλαιο σύστασης
- Χαμηλά έξοδα λειτουργίας
Μειονεκτήματα
- Απεριόριστη ευθύνη όλων των εταίρων
- Υποχρέωση ασφάλισης όλων των εταίρων
- Αδυναμία διαίρεσης του εταιρικού κεφαλαίου
Τι είναι η Ετερόρρυθμη Εταιρεία (Ε.Ε.);
Η Ετερόρρυθμη Εταιρεία είναι προσωπική εμπορική εταιρεία με νομική προσωπικότητα στην οποία οι ομόρρυθμοι εταίροι ευθύνονται από κοινού, απεριόριστα και εις ολόκληρο για τις υποχρεώσεις της (ακόμη και επί πενταετία μετά τη λύση της), ενώ οι ετερόρρυθμοι δεν ευθύνονται ή ευθύνονται περιορισμένα.
Η Ε.Ε. αποτελεί “ειδική μορφή ομόρρυθμης εταιρείας” (Ρόκας, “Εμπορικές Εταιρείες”) και ως εκ τούτου ισχύουν όλα όσα παραπάνω αναφέρονται για τις Ο.Ε. με μοναδική διαφοροποίηση την έκταση της ευθύνης των ετερόρρυθμων εταίρων έναντι των τρίτων (“εξωτερικές σχέσεις”).
Τι είναι η Αφανής Εταιρεία;
Η Αφανής Εταιρεία κατοχυρώθηκε νομοθετικά με τον νόμο 4072/2012. Σαν όρος, η αφανής εταιρεία προϋπήρχε, χωρίς όμως να έχει αποτυπωθεί ποτέ σε νομοθετικό κείμενο το πλαίσιο ίδρυσης και λειτουργίας της. Αναλογικά, μέχρι τότε εφαρμόζονταν τα άρθρα του Εμπορικού Νόμου τα οποία αναφέρονταν στις “μετοχικές εμπορικές εταιρείες”. Ο νόμος 4072/2012 εφαρμόζεται πλέον και στις αφανείς εταιρείες που είχαν συσταθεί πριν την ψήφισή του, αρκεί κατά την έναρξη της ισχύος του νόμου να μην τελούσαν σε εκκαθάριση ή σε πτώχευση (άρθρο 294§1).
Ορισμός
Σύμφωνα με τον παραπάνω νόμο ορίζεται ότι:
“Με τη σύμβαση της αφανούς εταιρείας ο ένας από τους εταίρους (εμφανής εταίρος) παραχωρεί σε άλλον ή άλλους εταίρους (αφανείς εταίρους) δικαίωμα συμμετοχής στα αποτελέσματα μιας ή περισσότερων εμπορικών πράξεων ή εμπορικής επιχείρησης, που διενεργεί στο όνομα του, αλλά προς το κοινό συμφέρον των εταίρων” (άρθρο 285§1).
Με τον ορισμό αυτό ο νομοθέτης κατοχύρωσε και νομοθετικά την παγιωμένη κατά το προϊσχύσαν δίκαιο αντίληψη ότι η αφανής εταιρεία είναι γνήσια εταιρεία. Τούτο προκύπτει ευθέως και από την εισηγητική έκθεση του νόμου στην οποία αναφέρεται ότι η αφανής εταιρεία αποτελεί εταιρεία και ρυθμίζεται ως τέτοια, αλλά και από την ευθεία συμπληρωματική εφαρμογή των διατάξεων του ΑΚ για την εταιρεία. Ωστόσο, από τις διατάξει του ΑΚ βρίσκουν εφαρμογή μόνο εκείνες οι οποίες αναφέρονται στην εταιρεία ως εσωτερική ένωση προσώπων.
Έτσι, η αφανής εταιρεία συνίσταται μεταξύ δύο ή περισσότερων φυσικών ή νομικών προσώπων άτυπα, ακόμη και στην περίπτωση που έχει σκοπό την επιχείρηση τυπικών πράξεων, που όμως αποδεικνύεται μόνο με έγγραφη συμφωνία των μερών. Το περιεχόμενό της διαμορφώνεται ελεύθερα με την προϋπόθεση ότι δεν παραβιάζεται η αρχή του κλειστού αριθμού των εταιριών του εμπορικού δικαίου.
Περαιτέρω, σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, προκύπτει ότι η αφανής εταιρεία μπορεί να έχει σκοπό μόνο εμπορικό. Δηλαδή, δεν νοείται αφανής εταιρεία με οικονομικό σκοπό που δεν είναι εμπορικός (πχ μίσθωση ακινήτου).
Ωστόσο, η νομολογία υποστηρίζει ότι “κατ’ ακριβολογία, η αφανής εταιρεία δεν είναι εμπορική εταιρεία, υπό την έννοια ότι, μόνο ο εμφανής εταίρος αποκτά εμπορική ιδιότητα, καθώς αυτός είναι που διενεργεί εμπορικές πράξεις, κατά σύνηθες επάγγελμα. Η αφανής εταιρεία, εφόσον έχει εμπορικό σκοπό, αποτελεί εταιρεία του εμπορικού δικαίου, με την έννοια ότι χρησιμοποιείται για την άσκηση εμπορικών πράξεων και διέπεται από τους κανόνες του εμπορικού δικαίου” (ΕφΠειρ 235/2019).
Επομένως, πρόκειται για “εσωτερική εταιρεία” η οποία προσομοιάζει με την παρακοινωνία.
Σύσταση
Περαιτέρω, σύμφωνα με το ίδιο νόμο “Η αφανής εταιρεία δεν έχει νομική προσωπικότητα και δεν καταχωρίζεται στο ΓΕ.Μ.Η. Οι όροι της εταιρικής συμφωνίας αποδεικνύονται μόνο με έγγραφη συμφωνία των συμβαλλόμενων μερών” (άρθρο 285§2).
Σύμφωνα δε με νομολογία που τείνει να παγιωθεί, “Πρέπει να γίνει δεκτό ότι οι όροι της εταιρικής σύμβασης αποδεικνύονται υποχρεωτικά με έγγραφο, μόνον εφόσον παρεκκλίνουν των ρυθμίσεων του νόμου. Αν η αφανής εταιρεία έχει συσταθεί άτυπα και δεν υπάρχει έγγραφο, οι όροι αυτής προκύπτουν από τις ρυθμίσεις των άρθρων 285 επ. του νόμου 4072/2012” (ΕφΠειρ ο.π.).
Από τα παραπάνω, επομένως, προκύπτει ότι:
- Ο προβλεπόμενος έγγραφος τύπος είναι αποδεικτικός και όχι συστατικός. Επομένως μπορεί να συσταθεί αφανής εταιρεία και χωρίς έγγραφο τύπο
- Οι σχετικές διατάξεις είναι ενδοτικού δικαίου, όπως αναφέρει η αιτιολογική έκθεση του νόμου. Επομένως τα μέρη μπορούν αποκλίνουν αυτών των ρυθμίσεων. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται έγγραφη συμφωνία.
- Δεν επιτρέπεται η απόδειξη με μάρτυρες κατά έγγραφης εταιρικής συμφωνίας.
Επομένως, εφόσον τα μέρη ακολουθήσουν τον έγγραφο τύπο, η σύσταση είναι αυταπόδεικτη και η μόνη διαφορά που μπορεί να ανακύψει θα είναι σε σχέση με την ερμηνεία των όρων της συμφωνίας.
Ζήτημα, όμως, ανακύπτει όταν συσταθεί αφανής εταιρεία χωρίς έγγραφο. Στην περίπτωση αυτή, ως προς την απόδειξη της σύστασης, μπορεί να αξιοποιηθεί κάθε πρόσφορο αποδεικτικό μέσο (μάρτυρες, αλληλογραφία, εμπορικά βιβλία, τραπεζικοί λογαριασμοί κλπ), προκειμένου να αποδειχθεί ότι τα μέρη έχουν συστήσει αφανή εταιρεία.
Ωστόσο, δεν μπορούν να αποδειχθούν με μάρτυρες όροι διαφορετικοί της εταιρικής σύμβασης από αυτούς που προβλέπονται στον νόμο 4072/2012 και στις διατάξεις του ΑΚ, που ο νόμος παραπέμπει.
Λειτουργία
Σύμφωνα με τα άρθρα 286 – 291 του νόμου 4072/2012 ορίζονται περαιτέρω:
- Ο αφανής εταίρος καταβάλλει την εισφορά του στον εμφανή εταίρο.
- Οι τρίτοι αποκτούν δικαιώματα και αναλαμβάνουν υποχρεώσεις μόνον έναντι του εμφανούς εταίρου.
- Τη διαχείριση της αφανούς εταιρείας ασκεί ο εμφανής εταίρος.
- Τα αποκτώμενα από τη διαχείριση της εταιρείας ανήκουν στον εμφανή εταίρο.
- Ο αφανής εταίρος συμμετέχει στα κέρδη της εταιρείας κατά το ποσοστό ή το ποσό που έχει συμφωνηθεί στην εταιρική σύμβαση ή, αν δεν έχει συμφωνηθεί, κατά ίσα μέρη.
- Αν δεν ορίζεται διαφορετικά, ο αφανής εταίρος μετέχει στις ζημίες που προκύπτουν κατά το ίδιο ποσοστό με τα κέρδη. Μπορεί να συμφωνηθεί ότι η συμμετοχή του στις ζημίες δεν υπερβαίνει την αξία της εισφοράς του.
- Στο τέλος κάθε ημερολογιακού έτους ή στο χρόνο που έχουν συμφωνήσει τα μέρη, καθώς και σε περίπτωση λύσης της εταιρείας, ο εμφανής εταίρος έχει υποχρέωση να λογοδοτήσει και να καταβάλει τα αναλογούντα κέρδη στον αφανή εταίρο. Δεν αποκλείεται να συμφωνηθεί η καταβολή κερδών στον αφανή εταίρο και κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους, ιδίως κατά την ολοκλήρωση κάποιας πράξης ή επιχειρηματικής δράσης.
- Ο αφανής εταίρος δεν υποχρεούται να επιστρέψει τα κέρδη που έλαβε σε προγενέστερες χρήσεις λόγω ζημιών μεταγενέστερων χρήσεων.
- Με την εταιρική σύμβαση ορίζονται τα δικαιώματα ελέγχου του αφανούς εταίρου σε σχέση με τις πράξεις ή την επιχείρηση, που αποτελούν αντικείμενο της αφανούς εταιρείας.
Ενδοεταιρικές Σχέσεις
Οι εισφορές όλων των εταίρων περιέχονται αρχικά στον εμφανή εταίρο, προκειμένου εκείνος να επιτύχει με αυτές την πραγμάτωση του σκοπού της εταιρείας. Ωστόσο, είναι δυνατό να συμφωνηθεί ότι ορισμένες εισφορές θα καταστούν κοινές των εταίρων ή ότι θα παραχωρηθούν στον εμφανή εταίρο μόνο κατά χρήση. Όμως, στην περίπτωση αυτή, πρόκειται για κοινωνία δικαιώματος και όχι για εταιρική περιουσία (ΜΠρΠειρ3870/2015). Τούτο διότι η αφανής εταιρεία, ως συνέπεια του εσωτερικού χαρακτήρα της και άρα απουσίας νομικής προσωπικότητας, δεν μπορεί να διαθέτει εταιρική περιουσία, δηλαδή περιουσία που να έχει φορέα την ίδια. Εξάλλου, στην αφανή εταιρεία δεν βρίσκουν αναλογική εφαρμογή ούτε οι διατάξεις περί της αστικής εταιρείας χωρίς νομική προσωπικότητα, έτσι ώστε να μπορούν οι ίδιοι οι εταίροι να είναι φορείς δικαιωμάτων και άρα περιουσίας.
Περαιτέρω, οτιδήποτε αποκτά ο εμφανής εταίρος κατά την άσκηση της εταιρικής δραστηριότητας της αφανούς εταιρείας, δεν ανήκει σε όλους εταίρους αλλά μόνο σε εκείνον, ώστε να μπορεί με τα αποκτώμενα να πραγματώνει τον εταιρικό σκοπό.
Εξάλλου, στο όνομα του εμφανούς εταίρου γεννιούνται και οι υποχρεώσεις της αφανούς εταιρείας, ενώ αυτός φέρει την ευθύνη για την εκπλήρωσή τους, ακόμα και με το σύνολο της προσωπικής του περιουσίας.
Επομένως, ο εμφανής εταίρος δεν υποχρεούται να καταστήσει κοινό τίποτε από ότι αποκτήσει κατά την άσκηση της δραστηριότητάς του, αφού δεν αντιπροσωπεύει τους αφανείς εταίρους. Από τα παραπάνω συνάγεται ότι, εν τέλει, το μόνο περιουσιακής φύσεως δικαίωμα των αφανών εταίρων αποτελεί το δικαίωμα επί των κερδών.
Μπορεί, πάντως, ενόψει του ότι οι ρυθμίσεις του νόμου 4072/2012 για την αφανή εταιρεία αποτελούν ενδοτικό δίκαιο, να συμφωνηθεί πως ό,τι αποκτήσει ο εμφανής εταίρος, υποχρεούται να το καταστήσει κοινό όλων των εταίρων, με βάση την αναλογία συμμετοχής τους στην εταιρεία. Έτσι δημιουργείται κοινή περιουσία που διέπεται από τις διατάξεις περί κοινωνίας, ενώ και πάλι δεν πρόκειται για εταιρική περιουσία με την έννοια των διατάξεων του εταιρικού δικαίου.
Περαιτέρω, ανακύπτει το ζήτημα της αντιμετώπισης της περίπτωσης όπου ο εμφανής εταίρος, ο οποίος απέκτησε με την ιδιότητά του διαχειριστή της αφανούς εταιρείας, περιουσιακό στοιχείο στο όνομά του, αρνείται στη συνέχεια να το μεταβιβάσει στον αφανή εταίρο κατά το λόγο της εταιρικής του μερίδας, ώστε να καταστεί και ο τελευταίος κοινωνός του κτηθέντος πράγματος.
Έχει κριθεί, λοιπόν, ότι μπορεί ο αφανής εταίρος να ζητήσει κατά τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού την συνεισφορά του, η οποία δαπανήθηκε για την απόκτηση του πράγματος, αφού κατά το ποσό αυτό καθίσταται πλουσιότερος ο εμφανής εταίρος για αιτία που δεν επακολούθησε, η δε παροχή προς αυτόν του αφανούς εταίρου δεν συνιστά νόμιμη υποχρέωσή του, καθόσον ο σκοπός για τον οποίο δόθηκε δεν πραγματοποιήθηκε (ΑΠ 360/2012).
Λύση και Εκκαθάριση
Η αφανής εταιρεία λύνεται στις περιπτώσεις που προβλέπονται από τον Αστικό Κώδικα για τις εταιρείες. Επομένως, λόγοι λύσης της αφανούς εταιρείας είναι:
- Η πάροδος του συμφωνηθέντος χρόνου διάρκειας της εταιρείας (εκτός αν συμφωνήσουν διαφορετικά οι εταίροι).
- Η πραγματοποίηση του σκοπού της εταιρείας ή σε περίπτωση που αυτός κατέστη ανέφικτος.
- Η σχετική από κοινού απόφαση των εταίρων.
- Ο θάνατος ενός από τους εταίρους.
- Η μείωση του αριθμού των εταίρων της εταιρείας σε έναν.
- Η πτώχευση ή υποβολή σε δικαστική συμπαράσταση εταίρου (εκτός αν υπάρχει ρήτρα συνέχισης της εταιρείας).
- Η καταγγελία της εταιρείας.
Ειδικότερα για την καταγγελία, αν η εταιρεία έχει συσταθεί για αόριστο χρονικό διάστημα, τότε αυτή μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε, αρκεί αυτό να γίνει σύμφωνα με την καλή πίστη και όχι άκαιρα. Τούτο σημαίνει ότι δεν πρέπει να καταγγελεται η εταιρεία σε χρονικό σημείο τέτοιο που να καθίσταται δυσχερής ή αδύνατη η συνέχιση της εταιρείας και έτσι να πληγούν τα συμφέροντα των λοιπών εταίρων.
Αν η αφανής εταιρεία έχει συσταθεί για ορισμένο χρονικό διάστημα, μπορεί να καταγγελθεί πριν παρέλθει ο χρόνος αυτός, μόνο αν υπάρχει σπουδαίος λόγος.
Ωστόσο, με την καταγγελία ενός εταίρου επέρχεται η λύση της αφανούς εταιρείας με όλες τις έννομες συνέπειες αυτής, έστω κι αν δεν υφίσταται σπουδαίος λόγος, ακόμα και εάν η καταγγελάι είναι καταχρηστική ή άκαιρη. Η άκαιρη ή καταχρηστική καταγγελία, απλά θεμελιώνει δικαίωμα αποζημίωσης στους λοιπούς εταίρους.
Τη λύση της αφανούς εταιρείας ακολουθεί η εκκαθάριση. Αυτή διενεργείται από τον εμφανή εταίρο και συνίσταται στην απόδοση στον αφανή εταίρο της αξίας της συμμετοχής του, μειωμένης κατά τις ζημίες που του αναλογούν.
Τέλος, η παραγραφή των αξιώσεων μεταξύ των εταίρων είναι 20ετής.
Φορολογική Αντιμετώπιση
Σύμφωνα με το άρθρο 2 του νόμου 4172/2013 (Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος – ΚΦΕ) ορίζεται ότι: “Ορισμοί – … Για τους σκοπούς του παρόντος νοούνται ως: … δ) «νομική οντότητα»: … οι αφανείς εταιρείες”
Επιπλέον το άρθρο 45 του ίδιου νόμου ορίζει: “ Υποκείμενα του φόρου – Σε φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων υπόκεινται: … ε) κοινωνίες αστικού δικαίου, αστικές κερδοσκοπικές ή μη κερδοσκοπικές εταιρείες, συμμετοχικές ή αφανείς εφόσον ασκούν επιχείρηση ή επάγγελμα”.
Με βάση τα παραπάνω, η φορολογική νομοθεσία αναγνωρίζει την ύπαρξη αφανών εταιρειών κατηγοριοποιώντας αυτές στις περιπτώσεις των “νομικών οντοτήτων”. Με δεδομένο, ωστόσο, ότι η αφανής εταιρεία συναλλάσσεται με τρίτους μέσω του εμφανούς εταίρου αυτός είναι και ο μοναδικός που ευθύνεται έναντι της φορολογικής διοίκησης και για λογαριασμό της αφανούς εταιρείας.
Περαιτέρω, προς επίρρωση των παραπάνω από καμία φορολογική διάταξη δεν προβλέπεται αναγνώριση κερδών στο όνομα του αφανούς εταίρου, ούτε και καμία φορολογική υποχρέωση του τελευταίου. Επομένως, ο αφανής εταίρος ΔΕΝ έχει υποχρέωση δήλωσης των εισοδημάτων που απέκτησε από την συμμετοχή του σε αφανή εταιρεία.
Ασφαλιστική Αντιμετώπιση
Ζήτημα τίθεται εαν ο εμφανής εταίρος έχει υποχρέωση ασφάλισης του αφανούς εταίρου. Τούτο αποκτά ιδιαίτερη σημασία α) σε περιπτώσεις όπου υπάρχει διάρρηξη των σχέσεων μεταξύ των εταίρων και ο αφανής εταίρος καταγγείλει τον εμφανή και την εταιρεία στον ασφαλιστικό φορέα για παράλειψη ασφάλισής του και β) σε περίπτωση ελέγχου, εαν βρεθεί από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα ο αφανής εταίρος να παρέχει τις υπηρεσίες του, χωρίς να είναι ασφαλισμένος.
Με δεδομένο ότι η ασφαλιστική νομοθεσία δεν προβλέπει ειδικές διατάξει για την αφανή εταιρεία, χρειάζεται να ανατρέξουμε στη σχετική νομολογία. Σύμφωνα αυτή “προϋπόθεση υπαγωγής στην ασφάλιση του ΙΚΑ αποτελεί η παροχή εξαρτημένης εργασίας έναντι αμοιβής. Ο προσφέρων τις προσωπικές υπηρεσίες αφανής εταίρος δεν υπάγεται στην ασφάλιση του ΙΚΑ αν, στη συγκεκριμένη περίπτωση, διαπιστώνεται ότι προσφέρει τις προσωπικές του υπηρεσίες, είτε υπό τη μορφή εταιρικής εισφοράς σε εκπλήρωση σχετικής υποχρέωσής του που απορρέει από την εταιρική σύμβαση, είτε υπό το πνεύμα της εξυπηρέτησης δικής του υπόθεσης και ως εύλογη ανάμιξη στη διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων για την προαγωγή του εταιρικού σκοπού” (ΜΔΕφΘεσ 1380/2015).
Η απόφαση αυτή ανέτρεψε προηγούμενη απόφαση η οποία όριζε ότι “κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 2 του Α.Ν. 1846/1951, η ύπαρξη αφανούς εταιρείας δεν αποκλείει να είναι ο ένας εταίρος και μάλιστα ο αφανής, εργαζόμενος υπό τις οδηγίες και την καθοδήγηση του άλλου εταίρου, ήτοι να παρέχει εξαρτημένη εργασία και να υπάγεται, για το λόγο αυτό, στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α. Με το σκεπτικό αυτό υπάγεται στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α. αφανής εταίρος αφανούς εταιρείας, ο οποίος, όπως αποδείχθηκε, παρείχε εξαρτημένη εργασία στην εταιρεία αυτή, έστω και εάν δεν ήταν υποχρεωμένος από την σύμβαση σύστασης της εταιρείας αυτής…” (ΤρΔΠρΠειρ 2440/2011).
Ωστόσο, ο Άρειος Πάγος έχει νομολογήσει σχετικά και απόλυτα για την απουσία ύπαρξη εργασιακής σχέσης “…ανεξαρτήτως του χαρακτηρισμού της περιγραφομένης έννομης σχέσεως ως αφανούς εταιρείας ή … αποκλείεται η ύπαρξη σχέσεως εξηρτημένης εργασίας…” (Α.Π. Β’ 148/99).
Απο τα παραπάνω είναι σαφές ότι το συστατικό έγγραφο της αφανούς εταιρείας, πρέπει να προβλέπει σειρά από ρυθμίσεις προκειμένου να προλαμβάνονται τόσο οι μεταξύ των εταίρων προστριβές, όσο και οι κίνδυνοι έναντι της φορολογικής και ασφαλιστικής διοίκησης. Λαμβάνοντας αυτά υπόψη, η αφανής εταιρεία μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο και ευέλικτο εργαλείο του επιχειρείν σε πολλές περιπτώσεις.
Τι είναι η Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (Ι.Κ.Ε.);
Η Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (Ι.Κ.Ε.) είναι κεφαλαιουχική εμπορική εταιρεία με νομική προσωπικότητα για τις υποχρεώσεις της οποίας ευθύνεται μόνο η ίδια με την περιουσία της και όχι οι εταίροι, το δε κεφάλαιό της είναι διαιρεμένο σε τμήματα καλούμενα “εταιρικά μερίδια”.
Η Ι.Κ.Ε. θεσπίστηκε με το Ν. 4072/2012 ως ένα “κράμα” τωνπλεονεκτημάτων των προσωπικών και των κεφαλαιουχικών εταιρειών. Λόγω της μεγάλης προσαρμοστικότητας σχεδόν εκτόπισε την μορφή της Ε.Π.Ε και επιβλήθηκε έναντι ακόμα και των προσωπικών, ενώ έγινε το βασικό “όχημα” των νεοφυών επιχειρήσεων (“startup”).
Όλα τα παραπάνω, για 3 βασικούς λόγους:
- Ελάχιστο αρχικό κεφάλαιο με δυνατότητα εξωκεφαλαιακών εισφορών και μάλιστα χωρίς σύνδεση της συμμετοχής με το κεφάλαιο.
- Μεγάλη ευελιξία καταστατικού.
- Αποφυγή ασφάλισης συμμετεχόντων.
Επιπλέον, υπάρχει η δυνατότητα για σύσταση μονοπρόσωπης Ι.Κ.Ε.
Κεφάλαιο Σύστασης
Το αρχικό κεφάλαιο σύστασης ξεκινά από 1 Ευρώ ενώ η εισφορές των εταίρων μπορεί να είναι εξωκεφαλαιακές ή ακόμα και εγγυητικές αρκεί να μην υπερβαίνουν το 75% του ποσού της ευθύνης που αναλαμβάνει ο εταίρος έναντι των δανειστών της εταιρείας. Εξάλλου, δεν υπάρχει σύνδεση της συμμετοχής στο αρχικό κεφάλαιο με τα μερίδια συμμετοχής στην εταιρεία.
Διοίκηση Και Εκπροσώπηση
Η διοίκηση της εταιρείας γίνεται από την Γενική Συνέλευση και τον διαχειριστή, ενώ η εκπροσώπηση από τον διαχειριστή.
Κέρδη Και Επιβαρύνσεις
Οι Ι.Κ.Ε. τηρούν διπλογραφικά βιβλία, γεγονός το οποίο αυξάνει το κόστος διαχείρισης. Επιπλέον προβλέπεται η δημιουργία τακτικού αποθεματικού 5% ετησίως, ενώ ο φόρος επί των κερδών ανέρχεται σε 24%. Πρόσθετη επιβάρυνση προκύπτει και με φόρο 5% επί των μερισμάτων. Βασικό πλεονέκτημα είναι ότι μόνο οι διαχειριστές είναι υπόχρεοι σε ασφάλιση και όχι οι λοιποί εταίροι.
Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα
Πλεονεκτήματα
- Οι εταίροι ΔΕΝ ευθύνονται με την προσωπική τους περιουσία
- Χαμηλά έξοδα σύστασης
- Ελάχιστο κεφάλαιο σύστασης
- Ευελιξία, ταχύτητα και προσαρμοστικότητα
- Μόνο ο διαχειριστής είναι υποχρεωμένος σε ασφάλιση
Μειονεκτήματα
- Αυξημένο κόστος διατήρησης σε σχέση με τις προσωπικές
- Φόρος μερισμάτων ο οποίος δεν υφίσταται στις προσωπικές (με κύκλο εργασιών μικρότερο του 1.500.000 Ευρώ).
- Δυσκολία μεταβίβασης μεριδίων σε σχέση με άλλες κεφαλαιουχικές (πχ Α.Ε.)
Τι είναι η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.);
Η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.) είναι κεφαλαιουχική εμπορική εταιρεία με νομική προσωπικότητα για τις υποχρεώσεις της οποίας ευθύνεται μόνο η ίδια με την περιουσία της και όχι οι εταίροι, το δε κεφάλαιό της είναι διαιρεμένο σε ίσα τμήματα καλούμενα “εταιρικά μερίδια”.
Η Ε.Π.Ε. μπορεί να είναι και μονοπρόσωπη. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να αναφέρεται στην επωνυμία “Μονοπρόσωπη Ε.Π.Ε.”, ενώ η Γενική Συνέλευση του μοναδικού εταίρου πρέπει να λαμβάνει χώρα ενώπιον συμβολαιογράφου, ο οποίος και συνυπογράφει τα πρακτικά.
Κεφάλαιο Σύστασης
Το αρχικό κεφάλαιο σύστασης ξεκινά από 1 Ευρώ. Το κεφάλαιο διαιρείται σε μερίδια και το κάθε μερίδιο δεν μπορεί να είναι μικρότερο του 1 ευρώ.
Διοίκηση και Εκπροσώπηση
Η διοίκηση της εταιρείας γίνεται από την Γενική Συνέλευση και τον διαχειριστή, ενώ η εκπροσώπηση από τον διαχειριστή. Στη λήψη αποφάσεων απαιτείται η πλειοψηφία τόσο των εταιρικών μεριδίων όσο και των εταίρων (φυσικά ή νομικά πρόσωπα).
Κέρδη και Επιβαρύνσεις
Η διανομή των κερδών φορολογείται με βάση το φόρο εισοδήματος 24% και αφού αφαιρεθεί το τακτικό αποθεματικό 5%, ενώ τα κέρδη από τα μερίσματα διανέμονται με βάση τα μερίδια και υπόκεινται σε φόρο μερισμάτων 5%. Οι εταίροι ασφαλίζονται υποχρεωτικά.
Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα
Πλεονεκτήματα
- Οι εταίροι ΔΕΝ ευθύνονται με την προσωπική τους περιουσία.
- Ελάχιστο κεφάλαιο σύστασης.
- Βελτιωμένη πιστοληπτική ικανότητα λόγω της υποχρεωτικής τήρησης διπλογραφικών βιβλίων.
Μειονεκτήματα
- Αυξημένο κόστος διατήρησης σε σχέση με τις προσωπικές.
- Τήρηση αυστηρών λογιστικών προτύπων.
- Φόρος μερισμάτων ο οποίος δεν υφίσταται στις προσωπικές (με κύκλο εργασιών μικρότερο του 1.500.000 Ευρώ).
- Υποχρεωτική ασφάλιση όλων των εταίρων.
Τι είναι η Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.);
Η Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.) είναι κεφαλαιουχική εμπορική εταιρεία με νομική προσωπικότητα για τις υποχρεώσεις της οποίας ευθύνεται μόνο η ίδια με την περιουσία της και όχι οι εταίροι, το δε κεφάλαιό της είναι διαιρεμένο σε ίσα τμήματα καλούμενα “μετοχές”.
Η Α.Ε. μπορεί να είναι και μονοπρόσωπη. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να αναφέρεται στην επωνυμία “Μονοπρόσωπη Α.Ε.”, ενώ η Γενική Συνέλευση του μοναδικού μετόχου πρέπει να λαμβάνει χώρα ενώπιον συμβολαιογράφου, ο οποίος και συνυπογράφει τα πρακτικά.
Κεφάλαιο Σύστασης
Το ελάχιστο υποχρεωτικό κεφάλαιο σύστασης είναι 25.000 ευρώ και η ελάχιστη αξία ανά μετοχή είναι τα 0,04 ευρώ.
Διοίκηση και Εκπροσώπηση
Η διοίκηση της εταιρείας γίνεται από την Γενική Συνέλευση και το Διοικητικό Συμβούλιο, ενώ η εκπροσώπηση από πρόεδρο ή/και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο. Μετά τις αλλαγές του νέου νόμου για τις Α.Ε. αντί Δ.Σ. μπορεί να υπάρχει μονοπρόσωπο διοικητικό όργανο, ο Σύμβουλος – Διαχειριστής.
Κέρδη και Επιβαρύνσεις
Η διανομή των κερδών φορολογείται με βάση το φόρο εισοδήματος 24% και αφού αφαιρεθεί το τακτικό αποθεματικό 5%, ενώ τα κέρδη από τα μερίσματα διανέμονται με βάση τα μερίδια και υπόκεινται σε φόρο μερισμάτων 5%. Τα μέλη του Δ.Σ. ή ο Σύμβουλος – Διαχειριστής αμείβεται αυτοτελώς.
Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα
Πλεονεκτήματα
- Οι μέτοχοι και το Δ.Σ. ΔΕΝ ευθύνονται με την προσωπική τους περιουσία.
- Μεγάλη πιστοληπτική ικανότητα.
- Πολυάριθμοι τρόποι χρηματοδότησης.
- Μεγάλη ευελιξία στην είσοδο και έξοδο συμμετεχόντων.
- Υποχρέωση ασφάλισης έχουν μόνο τα μέλη του Δ.Σ. που ταυτόχρονα κατέχουν ποσοστό άνω του 3% στην εταιρεία.
Μειονεκτήματα
- Μεγάλο αρχικό κεφάλαιο.
- Μεγάλο κόστος διατήρησης.
- Τήρηση αυστηρών λογιστικών προτύπων.
Παρατηρήσεις
- Στις κεφαλαιουχικές εταιρείες οι διοικούντες – διαχειριστές είναι υπεύθυνοι για χρέη που δημιουργούνται στο δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία.
- Ενώ δεν οφείλεται φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίου (1% επί του κεφαλαίου) κατά τη σύσταση νέων εταιρειών, εντούτοις οφείλεται κατά την αύξηση αυτού σε μεταγενέστερο χρόνο.
- Η εισφορές κεφαλαίου κατά τη σύσταση οποιουδήποτε νομικού προσώπου όπως και η αύξηση κεφαλαίου καθώς και η αγορά μετοχών ή εταιρικών μεριδίων αποτελούν στοιχεία, για τα οποία θα πρέπει να αιτιολογείται η πηγή προέλευσης των κεφαλαίων (“πόθεν έσχες”).
Σύγκριση Κόστους
Όπως προκύπτει από τον παρακάτω πίνακα, η βασική διαφοροποίηση στο κόστος είναι ανάμεσα στις προσωπικές εταιρείες και στις κεφαλαιουχικές, με την παραδοχή ότι η προσωπική εταιρεία (Ο.Ε. ή Ε.Ε.) δεν ξεπερνά σε κύκλο εργασιών (“τζίρο”) τα 1.500.000 ευρώ, οπότε υποχρεούται να τηρεί διπλογραφικά βιβλία με ό,τι αυτό συνεπάγεται (απογραφή, δημοσιεύσεις οικονομικών καταστάσεων κλπ). Τέλος, η παρουσίαση της ατομικής επιχείρησης γίνεται για λόγους σύγκρισης.
Το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι με την υπάρχουσα συνολική φορολογική επιβάρυνση για τις εταιρείες (φόρος εισοδήματος και μερισμάτων) σε σχέση με την ατομική, αυτές εμφανίζουν ευνοϊκότερο φορολογικό πλαίσιο από το ύψος των 50.000 ευρώ φορολογητέου εισοδήματος και πλέον.
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι οι προσωπικές εταιρείες εμφανίζουν σαφώς μικρότερο διαχειριστικό κόστος σε σχέση με τις κεφαλαιουχικές, αρκεί να μην υπερβαίνουν σε “τζίρο” το ποσό των 1.500.000 Ευρώ.
Τρίτον, η υποχρέωση ασφάλισης όλων των συμμετεχόντων – εταίρων είναι ένα βασικό μειονέκτημα των προσωπικών εταιρειών και της ΕΠΕ.
Τέλος, στο σύνηθες ερώτημα “ΙΚΕ ή ΕΠΕ;” η απάντηση είναι σαφώς υπέρ της ΙΚΕ.
Ποια είναι τα βήματα Ίδρυσης / Σύστασης Εταιρίας;
Ηλεκτρονική Υπηρεσίας Μιας Στάσης (e-YΜΣ)
Η Ηλεκτρονική Υπηρεσία μιας Στάσης (e-ΥΜΣ) είναι μια ψηφιακή πλατφόρμα, στην οποία ο ενδιαφερόμενος κάνει ο ίδιος τη σύσταση της εταιρείας του, χωρίς να απαιτείται να επισκεφθεί οποιαδήποτε δημόσια Υπηρεσία. Μέσω αυτής μπορούν να συσταθούν όλες οι Προσωπικές και Κεφαλαιουχικές Εταιρείες (ΟΕ, ΕΕ, ΑΕ, ΕΠΕ & ΙΚΕ).
Με τον νόμο 4441/2016 επήλθαν σημαντικές αλλαγές στην λειτουργία της e-YΜΣ και πιο συγκεκριμένα καταργήθηκαν οι κατωτέρω διαδικασίες:
- Επίσκεψη σε ΔΟΥ
- Επίσκεψη σε ΕΦΚΑ
- Χρήση εταιρικής σφραγίδας
- Φορολογική ενημερότητα
Για τις παραπάνω διαδικασίες το Πληροφοριακό Σύστημα της Υπηρεσίας Μιας Στάσης στέλνει πλέον αυτόματα τα σχετικά στοιχεία στους αντίστοιχους φορείς.
Διαδικασία Σύστασης
ΒΗΜΑ 1
Ένας εκ των ιδρυτών ή ένα εξουσιοδοτημένο τρίτο πρόσωπο αυθεντικοποιείται μέσω της ηλεκτρονικής ταυτοποίησης (e-id) ή εναλλακτικά μέσω του κωδικού πρόσβασης και του κωδικού χρήστη που διαθέτει για την πρόσβαση στο Taxisnet ή σε άλλη διαδικτυακή πύλη του Δημοσίου και εισέρχεται στη ψηφιακή πλατφόρμα.
Οι ιδρυτές πρέπει να έχουν:
- Ικανότητα δικαιοπραξίας
- Ενεργό ελληνικό ΑΦΜ
- Κατάλληλη άδεια διαμονής αν προέρχονται από Τρίτη χώρα.
Προαιρετικά, ο ενδιαφερόμενος δύναται να προβεί σε έλεγχο επωνυμίας, έλεγχο ΚΑΔ και υπολογισμό κόστους σύστασης πριν ταυτοποιηθεί από το σύστημα. Επίσης, η πλατφόρμα διαθέτει εφαρμογή υπολογισμού κόστους πριν την έναρξη της σύστασης.
ΒΗΜΑ 2
Μετά την ταυτοποίηση, ο ενδιαφερόμενος επιλέγει είτε την διαδρομή Σύσταση Νέας Εταιρείας, είτε το εικονίδιο “Ξεκινήστε τώρα μια νέα υπόθεση σύσταση εταιρείας”
Στη συνέχεια επιλέγει τη “Δημιουργία φακέλου σύστασης” και:
- Συμπληρώνει ηλεκτρονικά όλα τα στοιχεία του πρότυπου καταστατικού. Επισημαίνεται ότι:
- Το καταστατικό, το περιεχόμενο του οποίου ορίζεται ρητά στη ΥΑ 11026/2020, ανά νομική μορφή. Συμπληρώνεται από τους ιδρυτές μόνο ως προς τα στοιχεία που διαφοροποιούν την εταιρεία από άλλες του ίδιου τύπου. Η χρήση του είναι υποχρεωτική για σύσταση μέσω e-ΥΜΣ, ανεξαρτήτως εταιρικού τύπου και αφορά όλες τις νομικές μορφές (ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ, ΟΕ & ΕΕ). Αν οι ιδρυτές δεν επιθυμούν τη χρήση πρότυπου καταστατικού ή υπάρχουν εισφορές σε είδος που απαιτούν συμβολαιογραφικό τύπο, τότε οι ιδρυτές θα πρέπει να απευθυνθούν για τη σύσταση είτε στην ΥΓΕΜΗ οποιουδήποτε Επιμελητηρίου είτε στον Συμβολαιογράφο- ΥΜΣ. Εναλλακτικά, κατά τη γνώμη μας, προχωρούν, αμέσως μετά τη σύσταση, σε τροποποίησή του.
- Υπάρχει ειδική πρόβλεψη Πρότυπου Καταστατικού με Πρόσθετο Περιεχόμενο που προβλέπεται στο άρθρο 9α του ν.4441/16 και αφορά μόνο την νομική μορφή της ΙΚΕ και δεν καταλαμβάνει τις υπόλοιπες.
- κάνει ηλεκτρονικό προέλεγχο και δέσμευση επωνυμίας και διακριτικού τίτλου και
- συμπληρώνει όλες τις οθόνες με τα απαιτούμενα στοιχεία.
ΒΗΜΑ 3
Οι ιδρυτές λαμβάνουν ηλεκτρονικό μήνυμα για την υποβληθείσα αίτηση σύστασης εταιρείας, αυθεντικοποιούνται με τον ίδιο τρόπο και διαδοχικά, ο ένας μετά τον άλλο, υπογράφουν ηλεκτρονικά το καταστατικό.
To καταστατικό υπογράφεται ηλεκτρονικά είτε με τη χρήση κωδικών πρόσβασης των ιδρυτών στο TAXISNET (ηλεκτρονική υπογραφή), είτε με τη χρήση ειδικού εξοπλισμού ηλεκτρονικής υπογραφής (εγκεκριμένη ηλεκτρονική υπογραφή). Οι δύο τύποι υπογραφών επιφέρουν τις ίδιες έννομες συνέπειες και δεν απαιτείται μεταφόρτωση (upload) κανενός εγγράφου ή αρχείου.
Η ηλεκτρονική υπογραφή αποτελεί απόδειξη επικύρωσης και αποδοχής όλων των καταχωρημένων στοιχείων στο σύστημα.
Η συμπλήρωση στοιχείων στο πληροφοριακό σύστημα της e-ΥΜΣ επέχει τη θέση υπεύθυνης δήλωσης του άρθρου 8 του ν. 1599/1986. Οι Υπηρεσίες ΓΕΜΗ διενεργούν δειγματοληπτικό έλεγχο σε ποσοστό τουλάχιστον 5% επί των συστάσεων που έγιναν μέσω ΥΜΣ.
ΒΗΜΑ 4
Μετά την υπογραφή-αποδοχή της αίτησης σύστασης, ακολουθεί ηλεκτρονική πληρωμή του κόστους σύστασης.
ΒΗΜΑ 5
Μετά την υποβολή αίτησης σύστασης το σύστημα της e-ΥΜΣ:
- Χορηγεί αριθμό ΓΕΜΗ και Κωδικό Αριθμό Καταχώρισης (ΚΑΚ) σύστασης
- Δημιουργεί ηλεκτρονικό φάκελο στη Μερίδα της εταιρείας στο ΓΕΜΗ
- Αποδίδει ζεύγος κωδικού χρήστη και κωδικού πρόσβασης για την πρόσβαση της εταιρείας στο διαδικτυακό τόπο του ΓΕΜΗ.
- Διαβιβάζει ηλεκτρονικά στο Taxis τα απαιτούμενα στοιχεία προκειμένου η εταιρεία να εγγραφεί στο Μητρώο και να λάβει ΑΦΜ
- Χορηγεί δυνατότητα πρόσβασης στο διαδικτυακό τόπο του TAXISNET για την υποβολή αίτησης χορήγησης προσωρινού κλειδαρίθμου, ώστε η εταιρεία να λάβει άμεσα όνομα χρήστη και κωδικό πρόσβασης στο TAXISNET.
- Εγγράφει την συσταθείσα εταιρεία στο καθ΄ ύλην και κατά τόπο αρμόδιο Επιμελητήριο
- Ενημερώνει τον ΕΦΚΑ για τη σύσταση της εταιρείας
- Εκδίδει ψηφιακά υπογεγραμμένα αντίγραφα της εταιρικής σύμβασης και της ανακοίνωσης σύστασης της εταιρείας και τα αποστέλλει ηλεκτρονικά στους αιτούντες
- Χορηγεί βεβαίωση πληρωμής του Γραμματίου Ενιαίου Κόστους σύστασης εταιρείας και, όπου απαιτείται, του τέλους υπέρ της Επιτροπής Ανταγωνισμού.
- Βλέπε και άρθρο Εταιρίες
- Βλέπε άρθρο Εμπορικές Συμβάσεις
- Βλέπε άρθρο Ενδοεταιρικές Διαφορές
- Βλέπε άρθρο Ασφαλιστικά Μέτρα κατά Facebook/Twitter/Instagram για Διαφημιστικούς Λογαριασμούς
- Βλέπε άρθρο Ηλεκτρονικό Έγκλημα
- Βλέπε και άρθρο Επαγγελματικές Εμπορικές Μισθώσεις
- Βλέπε και άρθρο Φορολογικό Δίκαιο
- Βλέπε και άρθρο Πνευματικά Δικαιώματα
- Βλέπε και άρθρο Διαταγή Πληρωμής
