Τι είναι υπεξαίρεση χρημάτων;
Υπεξαίρεση χρημάτων είναι μια αξιόποινη πράξη η οποία τιμωρείται από το νόμο. Στην ουσία είναι ένα ποινικό αδίκημα που στρέφεται κατά του αγαθού της προσωπικής ιδιοκτησίας. Με απλά λόγια είναι μια πράξη που μοιάζει με κλοπή, καθώς αυτός που την κάνει υπεξαιρεί, δηλαδή αφαιρεί χρήματα που δεν του ανήκουν. Η διαφορά της από την κλοπή είναι ότι αυτός που την διαπράττει δεν χρειάζεται να πάρει (κλέψει) τα χρήματα από κάποιον άλλο. Στην περίπτωση της υπεξαίρεσης τα χρήματα βρέθηκαν με κάποιον τρόπο (συνήθως λόγω της θέσης του) στην κατοχή του δράστη ο οποίος απλά τα κράτησε χωρίς να του ανήκουν. Η υπεξαίρεση χρημάτων μπορεί να γίνει με θύμα μια ιδιωτική εταιρία ή το δημόσιο. Μια από τις πιο τρανταχτές περιπτώσεις υπεξαίρεσης χρημάτων στην Ελλάδα είναι το σκάνδαλο Κοσκωτά.
Σύμφωνα με το άρθρο 375 του Ποινικού Κώδικα που δίνει τον ορισμό της υπεξαίρεσης, στην υπεξαίρεση όποιος ιδιοποιείται παρανόμως ξένο (ολικά ή εν μέρει) κινητό πράγμα που περιήλθε στην κατοχή του με οποιονδήποτε τρόπο, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών και αν το αντικείμενο της υπεξαίρεσης είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας, με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Ο νόμος διακρίνει περιπτώσεις ως προς το μέγεθος της ποινής αναλόγως της αξίας του πράγματος που υπεξαιρείται. Έτσι, εάν η συνολική αξία υπερβαίνει το ποσό των 120.000 ευρώ επιβάλλεται ποινή κάθειρξης μέχρι 10 ετών στον υπαίτιο, αντιθέτως εάν η υπεξαίρεση έχει αντικείμενο πράγμα ευτελούς αξίας τιμωρείται με χρηματική ποινή ή με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών, η ποινική δίωξη ασκείται μόνο μετά από έγκληση του παθόντος, σε κάποιες δε περιπτώσεις μπορεί το δικαστήριο να κρίνει την πράξη ακόμη και ατιμώρητη.
Περιγραφή του εγκλήματος
Τα στοιχεία που απαιτούνται για την τέλεση της υπεξαίρεσης είναι τα ακόλουθα:
- η παράνομη ιδιοποίηση
- το ξένο (ολικά ή μερικά) κινητό πράγμα (π.χ. η ανάληψη χρημάτων από κοινό τραπεζικό λογαριασμό δεν συνιστά υπεξαίρεση, διότι από τη στιγμή της κατάθεσης την κυριότητα επί των χρημάτων αποκτάει η τράπεζα, η οποία ως θεματοφύλακας έχει υποχρέωση απόδοσής τους σε όποιον δικαιούχο ζητήσει την ανάληψη ή η καθυστέρηση της καταβολής του τιμήματος εκ μέρους του αγοραστή σε πώληση με παρακράτηση κυριότητας δεν συνιστά υπεξαίρεση, αν ο πωλητής δεν έχει υπαναχωρήσει προηγουμένως από τη σύμβαση πώλησης)
- η περιέλευση του πράγματος στην κατοχή του δράστη με οποιονδήποτε τρόπο (ακόμα και με εγκληματική πράξη)
Η υπεξαίρεση μπορεί να τελεστεί από τον οποιονδήποτε. Κατ’ εξαίρεση στο πρόσωπο του υπαιτίου πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένες ιδιότητες, όταν το αντικείμενο που υπεξαιρείται του το έχουν εμπιστευθεί:
- λόγω ανάγκης ή της ιδιότητάς του ως εντολοδόχου (π.χ. δικηγόρος εισπράττει από την αντίδικη ασφαλιστική εταιρία το ποσό που επιδικάσθηκε ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης με την υποχρέωση να το αποδώσει στον εντολέα του) ή της ιδιότητάς του ως επιτρόπου (π.χ. ο επίτροπος ανηλίκου) ή ως κηδεμόνα του παθόντος (π.χ. ο κηδεμόνας σχολάζουσας κληρονομίας) ή μεσεγγυούχου (π.χ. ο μεσεγγυούχος σε περίπτωση συντηρητικής κατάσχεσης) ή διαχειριστή ξένης περιουσίας (π.χ. ο διαχειριστής ε.π.ε.).
Ο δράστης πρέπει να γνωρίζει ότι το κινητό πράγμα που κατέχει και που ιδιοποιείται είναι ξένο και να θέλει να ιδιοποιηθεί παράνομα αυτό.
Υπεξαίρεση κατά του Δημοσίου – ΟΤΑ – ΝΠΔΔ
Όταν το αδίκημα στρέφεται κατά του Δημοσίου, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, έχει εφαρμογή ο Νόμος “Περί αυξήσεως των ποινών των προβλεπομένων δια τους καταχραστάς του Δημοσίου” (Ν.1608/1950). Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με αυτόν, “αν συντρέχουν ιδιαζόντως επιβαρυντικές περιστάσεις, ιδίως αν ο ένοχος εξακολούθησε επί μακρό χρόνο την εκτέλεση του εγκλήματος ή το αντικείμενό του είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας”, αυτό μπορεί να επισύρει την ποινή της “ισόβιας κάθειρξης” (αρ.1 Ν.1608/1950).
Υπεξαίρεση πράγματος ευτελούς αξίας
Τέλος, αν η κλοπή ή η υπεξαίρεση έχει αντικείμενο πράγμα ευτελούς αξίας, τιμωρείται με χρηματική ποινή ή με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών. Αν όμως η πράξη τελέστηκε από ανάγκη για άμεση χρήση ή ανάλωση του αντικειμένου της κλοπής ή υπεξαίρεσης, το δικαστήριο μπορεί να κρίνει την πράξη ατιμώρητη. (αρ. 377 παρ. 1 ΠΚ)
- Δες ακόμα άρθρο Συκοφαντική Δυσφήμηση
- Δες ακόμα άρθρο Σωματική Βλάβη
- Δες ακόμα άρθρο Ναρκωτικά
- Δες ακόμα άρθρο Απάτη
- Δες ακόμα άρθρο Πλαστογραφία
- Δες ακόμα άρθρο Ανθρωποκτονία εξ Αμελείας
- Δες ακόμα άρθρο Φοροδιαφυγή